Vậy nhưng sau gần hai năm, Hiệp hội Thép Việt Nam cảnh báo có hơn 30 dự án thép nằm ngoài quy hoạch với tổng công suất thiết kế hơn 60 triệu tấn/năm đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư. Trong đó, có đến hai phần ba số dự án quy mô vừa và nhỏ chưa phù hợp Luật Xây dựng. Việc đầu tư ồ ạt vào lĩnh vực luyện cán thép, bên cạnh những yếu tố tích cực về chủ động nguồn phôi, đáp ứng nhu cầu thép,... còn tiềm ẩn nhiều yếu tố bất lợi. Việc phát triển tự phát các dự án thép đã làm "nung chảy" quy hoạch, đặt ra vấn đề báo động về nguy cơ khủng hoảng thừa thép trong tương lai và tác động tiêu cực về môi trường sau này. Nếu những dự án này đi vào hoạt động, công suất sản xuất thép sẽ đạt được 40 đến 50 triệu tấn/năm, vượt xa khả năng tiêu thụ trong nước.

 

Những con số dự án FDI ngành thép đăng ký đầu tư bùng nổ thời gian qua rất đáng để suy ngẫm. Sự chấp nhận đối tác xây dựng các nhà máy thép có phần dễ dãi và thiếu thông tin cơ bản cần thiết. Cách đây chưa lâu, dự án thép không gỉ, công suất một triệu tấn/năm của nước ngoài được chấp nhận đầu tư, sau mấy năm không nhúc nhích triển khai, buộc phải thu hồi giấy phép. Khi tìm hiểu, mới biết doanh nghiệp này không có thực lực về vốn. Một số dự án khác đăng ký  đầu  tư,  lợi  dụng  ưu  đãi của Nhà nước rồi bán lại dự án cho doanh nghiệp khác kiếm chênh lệch. Những ưu đãi đầu tư của Nhà nước vô hình trung biến thành lợi nhuận cho các doanh nghiệp ngoài nước, còn hậu quả ta phải gánh chịu. Các dự án chiếm đất trong thời gian dài, đất dành cho các dự án khác cũng không còn. Ðể xây dựng một liên hợp sản xuất thép không hề đơn giản, không phải có tiền là làm được. Các dự án thép có tính rủi ro rất cao, nếu thất bại, không chỉ chủ đầu tư chịu hậu quả, mà còn gây ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội. Trong tương lai không xa, ngành công nghiệp thép sẽ phải trả giá đắt nếu không sớm có những cam kết cụ thể đối với các nhà đầu tư nước ngoài, cũng như xem xét kỹ tính khả thi, khả năng tài chính của từng dự án. Vừa qua, một số địa phương cấp phép đầu tư các dự án thép, phá vỡ tính cân đối tổng thể về cung cấp năng lượng, nguyên liệu và thị trường. Cần cân nhắc thận trọng địa phương nào đủ điều kiện mới cho đặt trung tâm luyện kim, bên cạnh đó cần sớm ban hành quy chuẩn về công nghệ, thiết bị, cơ sở hạ tầng, tài chính và nhất là môi trường, chứ không thể cho đầu tư sản xuất thép tràn lan.