Trong những năm gần đây, tổng công suất sản xuất thép thô của các nhà máy Trung Quốc không ngừng tăng mạnh. Vào cuối năm 2008, tổng công suất phôi thép đã đạt 666 triệu tấn, đến cuối năm 2009, sản lượng đã đạt 720 triệu tấn và dự báo năm 2010 con số trên có thể vượt mức 760 triệu tấn.

Mặc dù năng suất tăng mạnh, nhưng mức độ đầu tư vào ngành thép đã giảm đáng kể trong cuộc khủng hoảng kinh tế vào cuối năm 2008 đầu năm 2009. Chỉ đến khi nền kinh tế Trung Quốc phục hồi vào từ quý 2 năm 2009, ngành thép mới bắt đầu khởi động lại. Tuy nhiên, kèm theo đó là sự can thiệp sâu rộng của chính phủ để khống chế sản lượng dư thừa đang ngày càng leo thang. Chính điều này sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến xu hướng và quy mô phát triển của ngành thép trong năm 2010.

Trên thực tế, trong năm 2009, Trung Quốc sản xuất được khoảng 575 triệu tấn thép thô. Như vậy, công suất vận hành của các nhà máy chỉ đạt khoảng 80% công suất tối đa tính cho trung bình cả năm. Trong năm 2010, sản lượng phôi thực tế sản xuất dự báo đạt 635 đến 640 triệu tấn trong khi đó công suất tối đa dự kiến đạt đến 760 triệu tấn. Sự chậm lại trong quá trình tăng trưởng công suất tối đa (công suất trên cao nhất của các nhà máy khi đăng ký hoạt động) có nghĩa hiệu suất vận hành nhà máy ngày càng tăng (dự báo đạt 84% trong năm nay).

Nguồn cung thép dài thắt chặt, thép công nghiệp tăng mạnh

Theo thống kê, tổng năng suất sản xuất thép dài trong năm 2008 đạt 360 triệu tấn. Năm 2009 đã có thêm 25 triệu tấn công suất mới được đưa vào sử dụng và 35 triệu tấn vẫn đang trong quá trình xây dựng. Dự báo năm 2010, tổng năng suất thép dài có thể đạt 420 triệu tấn.

Trong khi đó, sản lượng thép công nghiệp năm 2008 đạt 320 triệu tấn. Có khoảng 40 triệu tấn được đưa vào khai thác mới trong năm nay và đến 80 triệu tấn đang được xây dựng. Trong năm 2010, tổng công suất thép công nghiệp dự tính có thể đạt đến 440 triệu tấn.

Năm nay, công suất vận hành các sản phẩm thép nhìn chung ổn định so với những năm trước. Trong đó, công suất sản xuất thép dài cao hơn thép công nghiệp 4%. Điều này cho thấy trên thực tế các nhà máy đều vận hành khá liên tục dẫn đến lượng hàng tồn kho năm 2009 đạt mức cao kỷ lục trong lịch sử.

Bảng: Năng suất vận hành thép dài và thép công nghiệp từ 2004-2010

 (*): Dự báo

Nguồn: Trung tâm nghiên cứu và phát triển luyện kim Trung Quốc

Năng suất sản xuất thép xây dựng cao 

Ảnh hưởng từ khủng hoảng kinh tế, sản lượng thép xây dựng năm 2008 đã tăng trưởng âm. Đây là lần đầu tiên trong vòng 10 năm qua, lĩnh vực thép xây dựng có chuyển biến tiêu cực. Tuy nhiên, trong năm 2009, với sự hỗ trợ từ chính phủ, nhu cầu thép xây dựng không những hồi phục mà còn tăng trưởng mạnh mẽ. Công suất vận hành sản xuất thép xây dựng đạt 176 triệu tấn (bao gồm thép thanh vằn và thép dây cán), tăng 23% so với năm 2008. Trong số đó, thép thanh vằn đạt 121 triệu tấn, tăng 27% so với năm 2008.

Bảng: Sản lượng thép xây dựng sản xuất trong từng năm từ 2004-2010

Đơn vị: ngàn tấn; (*): Dự báo

Nguồn: Trung tâm nghiên cứu và phát triển luyện kim Trung Quốc

Trong năm 2009, tốc độ tăng trưởng công suất sản xuất mới đã chậm lại so với sản lượng sản xuất. Theo thống kê, công suất sản xuất thép xây dựng mới trong năm 2009 tăng 13 triệu tấn, ngoài ra còn 12 triệu tấn đang được xây dựng.

Bên cạnh đó, sản lượng sản xuất thép dây cán năm 2009 đạt 95 triệu tấn, tăng 19% so với năm 2008. Trong năm 2008, năng suất sản xuất thép dây cán đạt 90 triệu tấn. Theo số liệu thống kê chưa hoàn chỉnh, có khoảng 9.7 triệu tấn năng suất sản xuất thép dây cán được xây dựng mới trong năm năm và 9.35 triệu tấn đang xây dựng.

Bảng: Sản lượng sản xuất thép dây cán qua từng năm từ 2004-2010

Đơn vị: ngàn tấn; (*): Dự báo

Nguồn: Trung tâm nghiên cứu và phát triển luyện kim Trung Quốc

Năng suất thép công nghiệp tăng nhẹ

Trong năm 2008, năng suất sản xuất thép công nghiệp lần lượt: thép tấm đúc đạt 54.2 triệu tấn, cuộn cán nóng đạt 154.642 triệu tấn, thép cuộn cán nguội đạt 64.273 triệu tấn và thép mạ kẽm nhúng nóng đạt 35.195 triệu tấn. Đến cuối năm 2009, công suất sản xuất của thép công nghiệp lần lượt đạt (thứ tự như trên): 76.33 triệu tấn, 190.668 triệu tấn, 71.973 triệu tấn và 42.805 triệu tấn.

Công suất sản xuất thép công nghiệp không ngừng tăng trưởng, đặc biệt trong quý 4 năm 2009, số lượng nhà máy xây mới tăng đột biến. Tính đến nay, Trung Quốc vẫn còn 32.63 triệu tấn công suất thép tấm, 21.276 triệu tấn công suất thép cuộn cán nóng, 13.73 triệu tấn công suất thép cuộn cán nguội và 6.76 triệu tấn công suất thép mạ kẽm nhúng nóng đang xây dựng chưa hoàn thành.

Sau khi hoàn thành, dự báo năng suất sản xuất năm 2010 ít nhất sẽ mở rộng đến mức: 102.86 tấn thép tấm đúc (tăng 34.7% so với năm 2009), 199.378 tấn thép HRC (tăng 12% so với năm 2009), 85.223 triệu tấn thép CRC (tăng 19.2% so với năm 2009) và 47.675 triệu tấn thép HDG (tăng 16.5% so với năm 2009).

Bảng: Năng suất sản xuất thép công nghiệp qua các năm

Đơn vị: ngàn tấn; (*): Dự báo 

Nguồn: Trung tâm nghiên cứu và phát triển luyện kim Trung Quốc

Bên cạnh đó, sản lượng thép tấm khổ rộng cũng tăng cùng với sự bùng nổ công suất sản xuất. Trong tháng 9, sản lượng thép băng cán nóng mỏng, khổ rộng đạt gần 3 triệu tấn, tăng gần 60% so với tháng 6 và đạt mức cao nhất trong năm. Đến tháng 7, sản lượng thép tấm đúc dày đạt 443 ngàn tấn tấn, cao nhất trong năm. Trong khi đó, sản lượng thép cuộn cán nguội thực tế đạt mức 5.9 triệu tấn trong tháng 8, tăng 13.45% so với cùng kỳ năm 2008, mức cao nhất trong năm đó.

Bảng: Sản lượng thép công nghiệp trong năm 2009

Đơn vị: ngàn tấn 

Nguồn: Trung tâm nghiên cứu và phát triển luyện kim Trung Quốc

Xuất khẩu thép Trung Quốc trong năm 2010 có nhiều triển vọng tăng mạnh

Trong nửa cuối năm 2009, đặc biệt là quý 4, hoạt động buôn bán với nước ngoài của Trung Quốc diễn ra khá phức tạp. Nhưng nhìn chung, xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm. Tháng 10/2009, kim ngạch xuất khẩu Trung Quốc đạt 2.7 triệu tấn thép thành phẩm, tăng 240,000 tấn so với tháng 9.

Trong tháng 10, thép thành phẩm nhập khẩu đạt 1.48 triệu tấn, giảm 430,000 tấn, thấp nhất trong năm. Sự tăng trưởng xuất khẩu thép thành phẩm của Trung Quốc phần nhiều do nhu cầu tiêu thụ thép thế giới đã hồi phục lại và phần chiết khấu khá hấp dẫn giữa giá trong nước và ngoài nước.

Cũng trong tháng 10, lượng xuất khẩu ròng Trung Quốc đạt 600,000 tấn và là tháng thứ hai thiết lập kỷ lục mới trong vòng 4 tháng trở lại đây. Nếu quy đổi thép thành phẩm, phôi thanh và phôi dẹt ra thép thô thì sản lượng thép thô xuất khẩu trong tháng 10 đạt 950,000 tấn.

Tổng lượng xuất khẩu trong năm 2009 của Trung Quốc đạt 6 triệu tấn, trong đó, chỉ riêng tháng 10 đã chiếm 3.56 triệu tấn. Dự báo năm 2010 mậu dịch thương mại quốc tế sẽ sôi động hơn năm 2009.

Trong năm mới, kinh tế Trung Quốc được tin tưởng sẽ ổn định trở lại và đà tăng trưởng xuất khẩu Trung Quốc sẽ theo đó sẽ hồi phục ngày một mạnh mẽ hơn. Nhưng không xảy ra nhiều khả năng lập kỷ lục xuất khẩu ròng 45.79 triệu tấn thép thô như năm 2007. Trong năm 2009, các doanh nghiệp đã chuyển hướng sang thị trường nội địa do hoạt động kinh doanh quốc tế gặp rất nhiều rào cản thương mại.

Dự báo trong năm 2010, lượng xuất khẩu bình quân mỗi tháng đạt khoảng 2 triệu tấn. Tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm khoảng 18 triệu tấn.

Đồ thị: Xu hướng phát triển qua các tháng của thị trường thép Trung Quốc

Nguồn: CISA

Bảng: Giá xuất nhập khẩu bình quân của Trung Quốc

(Sacom)