Mới đây, bốn DN sản xuất phôi thép lớn gồm Cty CP thép Đình Vũ, Cty thép Vạn Lợi,  Cty CP kim khí Hưng Yên và Cty CP Tập đoàn Hòa Phát đã đồng ký chung một văn bản kiến nghị tăng thuế NK phôi thép lên mức tối đa trong khuôn khổ WTO (17%) để bảo hộ ngành CN phôi thép non trẻ của VN.

Vừa ra đời đã có nguy cơ phá sản

Không thể cạnh tranh được với giá phôi thép được chào bán phá giá (dưới giá thành sản xuất) từ các nước Nga, Ukraina, Thổ Nhĩ Kỳ... đang được NK ồ ạt vào VN với số lượng lớn. Đây là khẳng định của hầu hết các DN đã đầu tư sản xuất phôi thép trong nước hiện nay.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, chỉ riêng 2 tháng đầu năm nay, lượng phôi thép NK vào VN đã lên đến 170-180 nghìn tấn, với mức giá dao động quanh mức 400 USD/tấn (CIF hoặc CF). Riêng khu vực Viễn Đông và Địa Trung Hải, giá phôi thép chỉ dao động quanh mức 300USD/tấn. Với mức giá này, khi về đến VN cộng cả chi phí vận chuyển cũng chỉ vào khoảng 350USD/tấn.

Trong khi đó, theo các DN sản xuất phôi trong nước, hiện các DN đang phải NK sắt thép phế liệu để đầu tư sản xuất phôi. Song giá sắt thép phế NK đã vào khoảng 250-255USD/tấn, cộng với chi phí sản xuất ra 1 tấn phôi thép bình quân là 150USD/tấn, chưa kể chi phí vận chuyển thì đã không dưới 400USD/tấn. Với mức chênh lệch từ 50-100USD/tấn, trên thực tế sẽ không DN nào tính chuyện đầu tư sản xuất trong nước.

Ông Nguyễn Quốc Hoàn - TGĐ Cty TNHH Vạn Lợi (sản xuất thương hiệu thép Nam Đô) - lý giải: Nguyên nhân khiến giá NK phôi thép thế giới hạ là do khủng hoảng kinh tế thế giới, nhiều DN vùng Viễn Đông đã chấp nhận thua lỗ (bán dưới giá thành) để thu hồi vốn; hoặc chính phủ các nước này có chính sách ưu đãi XK. Chính vì vậy, các DN VN cũng đang phải chịu sức ép cạnh tranh rất lớn.

Những DN như Hoà Phát, Vạn Lợi còn cầm cự được do sử dụng phôi sản xuất trong nước và phôi NK để cán ra thép thành phẩm. Đa phần các DN chỉ đơn thuần sản xuất phôi thép hiện đều đã ngừng sản xuất hoặc sản xuất cầm chừng, cho công nhân nghỉ việc luân phiên.

Các DN cho biết: Tổng công suất của các nhà máy phôi thép hiện đã lên tới 2,7 triệu tấn và trong năm nay, sẽ có thêm khoảng hơn 10 NM khác đi vào hoạt động, có tổng công suất tới 5,55 triệu tấn. Như vậy, sẽ có các DN vừa ra đời đã phải đối mặt với thua lỗ, phá sản, sản phẩm làm ra không tiêu thụ được.

Cứu ngành sản xuất phôi thép

Trước nguy cơ đình đốn của các DN sản xuất phôi thép, ngày 11.3, Hiệp hội Thép VN (VSA) đã có cuộc họp với GĐ các Cty sản xuất phôi và cán thép phía bắc và tham khảo ý kiến của 2 Cty thép lớn phía nam là Cty Thép Miền Nam và Cty Thép -Việt.
 
Các ý kiến đều cho rằng: Giá bán phôi thép phụ thuộc rất lớn vào chính sách thuế NK. Trong khi mức thuế NK cán thép hiện ở mức 12%, thì mới NK phôi thép 5% không đủ để bảo hộ các nhà sản xuất trong nước.

Về lâu dài, ngành CN thép phải được xây dựng từ việc đi từ sản xuất phôi để cán thép, chứ không chỉ nhập phôi về cán như hàng chục năm nay tồn tại. Vì vậy, nếu trong lúc này, ngành CN phôi thép non trẻ  của VN không được bảo hộ để vượt qua khó khăn thì các nhà máy cán thép trong nước sẽ quay lại phụ thuộc vào nguồn phôi NK như lâu nay.

Ông Nguyễn Quốc Hoàn cho rằng: "Vấn đề không phải là việc kêu gào bảo hộ, mà chính là quan điểm để phát triển ngành CN sản xuất thép trong nước. Trong khi đó, theo lộ trình gia nhập WTO mà VN cam kết, thì mức thuế NK tối đa đối với sản phẩm phôi thép trong các năm 2009-2010 vẫn được phép lên tới 17%".

Đồng tình với quan điểm này, ông Vũ Tiến Nghi - Phó Chủ tịch VSA - cho rằng: "Cân nhắc cả lợi ích của các Cty sản xuất phôi thép và cán thép thì đa phần đều nhất trí kiến nghị Chính phủ nên tăng thuế NK phôi thép để bảo hộ sản xuất trong nước. Tuy nhiên, mức tăng từ 5% lên 15% là phù hợp".